حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی، در هم‌اندیشی مسئولان و معاونان پژوهشی واحدهای علمی حوزوی، که در سالن عارف‌الحسینی مجتمع جامع امام خمینی(ره) قم برگزار شد، ضمن گرامی‌داشت هفته پژوهش، تصریح کرد: بررسی داشته‌های علمی و نیازهای پژوهشی بسیار مهم است.

وی ضمن گرامی‌داشت هفته وحدت حوزه و دانشگاه، با اشاره به اهمیت نشست‌های هم‌اندیشی مراکز حوزوی در بازشناسی یافته‌های علمی مراکز و برنامه‌ریزی برای آینده، اظهار داشت: در چهار دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با وجود کمبودها و کاستی‌ها، فعالیت‌های پژوهشی، رشد چشم‌گیری داشته است.

رئیس جامعةالمصطفی از لزوم کسب اطلاعات جامع از دستاوردهای چهار دهه فعالیت پژوهشی مراکز علمی حوزوی سخن گفت و به لزوم ارزیابی‌ این فعالیت‌ها اشاره نمود و یادآور شد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شاهد فعالیت‌های بسیار زیاد علمی، در عرصه‌های متنوع پژوهشی بوده‌ایم که قابل مقایسه با قبل از انقلاب اسلامی نیست.

حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی به عرصه‌های گوناگون پژوهش‌های پس از انقلاب اشاره نمود و یادآور شد: پس از انقلاب، مطالعات فقهی ناظر به موضوعات و مسائل جدید شکل گرفته و مراکز ویژه‌ای برای این کار به وجود آمده است؛ مطالعات قرآنی به اندازه‌ای انجام شده است که مطالعات قرآنی حوزه‌های علمیه بعد از انقلاب را می‌توان با مطالعات قرآنی تاریخ حوزه‌های علمیه مقایسه نمود؛ حوزه مطالعات حدیثی، کتاب‌ها و موسوعه‌های حدیثی ارزشمند، با نگاه به موضوعات جدید و دسته‌بندی تازه ارائه شده و مراکز تخصصی برای مطالعات حدیثی شکل گرفته است؛ حوزه مطالعات کلامی، ادیانی و مذاهبی حوزه. هر چند در سال‌های قبل از انقلاب فعالیت‌های خوبی در حوزه کلام و مذاهب داشته‌ایم، ولی فعالیت‌هایی که در حوزه ادیان بعد از انقلاب تولید شده است، قابل مقایسه با قبل از انقلاب نیست؛ در حوزه مطالعات تاریخی و مطالعات فلسفی نیز فعالیت‌های چشم‌گیری انجام شده است.

وی پژوهش در حوزه علوم انسانی را  از دیگر فضاهای جدید پژوهشی در مراکز علمی حوزوی دانست و ابراز داشت: حوزه‌ها و ساحت‌های پژوهشی ویژه‌ای مانند مطالعات زن و خانواده، امامت‌پژوهی، مهدویت‌پژوهی، مطالعات نهج‌البلاغه و... نیز در این دوره مورد توجه قرار گرفته است و این پژوهش‌ها جایگاه خود را در منظومه پژوهش حوزه‌ها یافته‌اند.

رئیس جامعةالمصطفی پاسخ به شبهات و پاسخ به پرسش‌ها را فصل جدید پژوهش‌های حوزوی دانست و اذعان داشت: رصد، پایش و در عین حال، پژوهش و پاسخ‌گویی، نیازمند ابزارهای قوی‌تری است تا بتوان در این زمینه فعال‌تر و مؤثرتر ورود نمود.

حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی حوزه مطالعات دایرةالمعارف‌نگاری را از دیگر بسترهای فعالیتی حوزه پس از انقلاب عنوان کرد و یادآور شد: حوزه‌های علمیه، متخصصان ارزشمندی برای دایرةالمعارف‌نگاری تربیت نموده است. گاهی، مدخل‌های دایرةالمعارف به اندازه ده‌ها مقاله علمی و پژوهشی، مورد مراجعه پژوهشگران بین‌المللی قرار می‌گیرد.

وی حوزه تدوین متون آموزشی را از دیگر بسترهای مهم پژوهشی عنوان کرد و یادآور شد: متون آموزشی، گزارشی از یافته‌های پژوهشی است که محورهای مختلفی برای آن شکل گرفته است و روند رو به رشدی را دنبال می‌کند.

رئیس جامعةالمصطفی، با بیان این که نیازمند برداشتن گام‌های بلند در این عرصه هستیم، تصریح کرد: در جامعةالمصطفی 750 متن آموزشی در حوزه‌های دانشی و ساحت‌های آموزشی گوناگون تدوین شده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی محور پایان‌نامه‌ها را از دیگر ساحت‌های مورد توجه مراکز حوزوی در سالیان اخیر دانست و یادآور شد: امروز برای پویایی این مهم، به برگزاری دوره‌های گوناگون برای ارتقای آمادگی و مهارت‌افزایی استادان نیاز داریم.

وی بر خودارزیابی داشته‌های پژوهشی تأکید ورزید و ابراز داشت: برای طراحی آینده‌ پژوهشی حوزه‌های علمیه، باید به الزاماتی توجه کرد، مانند باورمندی به رویکرد تخصص‌گرایی،  تقسیم کار و استفاده از مزیت‌های نسبی هر بخش. برای رسیدن به این الزامات پیشنهاد می‌شود نهاد هماهنگ‌کننده پژوهشی بین مراکز حوزوی شکل بگیرد.

رئیس جامعةالمصطفی به عرصه‌های مهم حوزوی و مطالعات راهبردی در این باره اشاره و خاطرنشان کرد: اگر بناست حوزه کار اساسی و تأثیرگذار در عرصه جهانی و بین‌المللی داشته باشد، نیازمند مطالعات راهبردی و آینده‌پژوهی است.

حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی خاطرنشان کرد: امروز و پس از دویست سال تاریخ‌نگاری، یک ملت، براساس باوری که از مطالعات تاریخی در او ایجاد می‌شود، خود را می‌شناسد و خود را در آینه مطالعات تاریخی صورت‌گرفته جست‌وجو می‌کند. تدوین شناسنامه و هویت‌سازی، نیازمند مطالعات راهبردی است تا میان هویت‌های قومی، ملی و منطقه‌ای با هویت اسلامی به عنوان یک هویت فراگیر جمع نماییم.

وی افزود: اگر بناست تمدن اسلامی شکل گیرد، نیازمند این سبک از مطالعات و پژوهش‌هاست. باید به مطالعات میدانی توجه ویژه‌ای داشته باشیم.

رئیس جامعةالمصطفی جایگاه نظام ارزیابی و رتبه‌بندی کیفیت را بسیار مهم برشمرد و تصریح کرد: ورود به نظام ارزیابی و رتبه‌بندی پژوهشی بومی که براساس معیارها و شاخص‌های بومی تدوین شده، بسیار مهم است. در حال حاضر ما با شاخص‌هایی که دیگران تدوین کرده‌اند، ارزیابی می‌شویم که این موضوع آسیب بسیار زیادی دارد.

وی، در ادامه، ارتباط با مراکز علمی و مدیریتی را در کشور و عرصه بین‌الملل بسیار مهم ارزیابی کرد و ابراز داشت: نباید از فرصت‌های مطالعاتی در این زمینه غفلت کنیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی بر توجه به توسعه بسترهای شکل‌گرفته در فضای مجازی تأکید نمود و یادآور شد: برای پیشرفت در آینده پژوهشی حوزه‌های علمیه، باید زیرساخت‌های پژوهشی را تقویت نموده، با توجه به مشکلات پژوهشی، از ظرفیت‌های یکدیگر حداکثر استفاده را داشته باشیم و بانک‌های اطلاعاتی و نرم‌افزارهای متناظری ایجاد و فعال نماییم.